Welke bomen kies ik voor mijn boomgaard?
In een hoogstamboomgaard kan je heel wat verschillende fruitsoorten en rassen combineren. Voor welke mix je best kiest, hangt van veel factoren af. Zo speelt standplaats een belangrijke rol: welke bomen zullen het goed doen op jouw bodem? Daarnaast kan je bijvoorbeeld kijken hoe goed een bepaald ras bestand is tegen ziekten en of het een variëteit is die van oudsher in je streek voorkomt. Ook de smaak, het gebruik en de pluk- en bewaartijden kunnen voor jou doorslaggevend zijn. Welk fruit wil je, en wanneer en hoe ga je het gebruiken?
Stap 1: kies je soorten
Elke fruitsoort heeft specifieke eisen. Het geheim van een succesvolle boomgaard? De juiste boom op de juiste plaats. Met deze vuistregels in het achterhoofd verhoog je je kans op vitale bomen en mooie oogsten.
Appel
- een diep doorwortelbare, vruchtbare grond
- voorkeur voor leemachtige tot kleigrond
- een te natte grond leidt tot kanker en schurftziekte
- in de zomer mag het grondwater niet te laag zijn
- liefst beschutting tegen de noord- en oostenwind (vorstgevaar bij bloei) en tegen de westenwind (storm-vruchtafval)
Peer
- een diep doorwortelbare, vruchtbare grond
- voorkeur voor leemachtige tot kleigrond
- mag niet te vochtig staan (bladverlies, schurft)
Kers en kriek
De laatste jaren krijgt de kersenteelt het zwaar te verduren, met het Little Cherry virus, de kersenvlieg en de Suzukii-vlieg. Ook klimaatextremen leiden tot minder vitale kersenbomen. Daarom raden we aan om niet te veel nieuwe kersenbomen in je boomgaard te planten, zeker als er al zieke bomen in de buurt staan. Hou ook minstens 12 meter afstand tussen de kersenbomen, want het Little Cherry Virus verspreidt zich onder meer via de wortels.
- kieskeurig
- goed doordringbare leemgrond van 80 tot 100 cm onder het maaiveld
- te natte of niet voldoende doorwortelbare gronden leiden tot ziekten en slechte groei
Pruim
- minder veeleisend wat bodem betreft
- oppassen met te natte gronden
- tijdens de vruchtproductie mogen ze geen vochttekort hebben
- voorkeur voor een warme standplaats
- beschermen tegen late nachtvorst
Perzik
- moeilijkste fruitboom
- zandige leemgrond die goed doordringbaar is en snel opwarmt in het voorjaar
- zeer gevoelig voor te natte gronden
- goed beschutte plaats, beschermd tegen noorden- en oostenwind, maar toch voldoende open om snel op te drogen
Kweepeer en mispel
- kunnen goed tegen vocht, gedijen zelfs op natte gronden
Tamme kastanje en noot
- grond mag niet te droog maar ook niet te nat zijn
Stap 2: kies je variëteiten
Eens je weet welke fruitsoorten je wil combineren, kan je de rassen of variëteiten kiezen. In de winkel vind je slechts enkele rassen, maar voor je hoogstamboomgaard kan je kiezen uit talloze variëteiten. Dat heeft heel wat voordelen: er valt altijd wel wat lekkers te plukken, je helpt de biodiversiteit een handje en je blaast oude fruitrassen nieuw leven in.
Waar je rekening mee kan houden bij je rassenkeuze:
Functie boomgaard en fruit
Wat is de functie van je boomgaard: wil je een mooie boomgaard om in te genieten, ben je vooral geïnteresseerd in erfgoed of biodiversiteit bewaren, of ga je volop voor de fruitopbrengst? Als je je op productie richt, is het bijvoorbeeld beter om niet te veel verschillende soorten te kiezen, zodat de logistiek en de verwerking van het fruit makkelijker lopen.
Wat wil je met je fruit doen? Van welke smaken hou je en hoe wil je je fruit verwerken? Wil je je fruit zo eten of verkopen, of wil je bijvoorbeeld sap, cider of droogfruit maken? Je zal versteld staan van het brede smaakpallet en de vele, mogelijke toepassingen van hoogstamfruit. Op de website van de Nationale Boomgaardenstichting vind je voor talloze fruitsoorten info over hun smaakkenmerken.
Bestuiving
Hou altijd rekening met de bestuiving. Zonder bevruchting geen fruit! Slechts een klein aantal soorten is zelfbestuivend. De meeste rassen hebben andere bomen nodig om bevrucht te raken. Je laat bomen best bestuiven door andere rassen met goed stuifmeel die in dezelfde periode bloeien. Op de website van de Nationale Boomgaardenstichting vind je handige bestuivingstabellen per soort. Je kan hen ook altijd om advies vragen.
Cultuurhistorie
Hoogstamboomgaarden zijn prachtige voorbeelden van levend erfgoed. Op de website van de Nationale Boomgaardenstichting vind je typisch Limburgse soorten. Zo haak je aan bij een mooie traditie.
Oogstperiode en houdbaarheid
Elk fruitras is op een ander moment rijp. Sommige soorten bewaren ook beter dan andere. Door je hier bewust van te zijn, kan je ervoor zorgen dat je van het voorjaar tot het late najaar vers fruit ter beschikking hebt. Of je kan net bewust kiezen voor rassen die in een bepaalde periode rijp zijn, zodat je alle fruit in één keer kan verwerken.
Gevoeligheid voor ziektes en plagen
Sommige soorten zijn gevoeliger voor ziekten en plagen dan andere. Ook hier kan je rekening mee houden, zeker als je inzet op productie of je niet veel tijd hebt om je bomen te controleren op aantastingen.